म्यादभित्र धरहरा १६औँ तला

तस्वीर सुशील श्रेष्ठ / शिलापत्र

A+ A A-

विसं. २०७२ को विनाशकारी भूकम्पका कारण ८ हजार बढी मानिसको मृत्यु भयो । करिब १० खर्ब रुपैयाँको आर्थिक क्षति भयो । त्यही भूकम्पको धक्काले भीमसेन थापाका पालमा निर्माण गरिएको धरहरा लड्यो । तर, मानिसको मानसपटलमा अहिले पनि झझल्को कायमै छ ।

तोकिएको अवस्थामा काम सकिन्थ्यो भने धरहरा अहिलेसम्म उभिसक्नु पर्ने हो । तर, धरहराको पुनर्निर्माणको काम अझै ५० प्रतिशत पनि सम्पन्न भएको छैन । काम नसकिए पनि गत साउनयता मात्रै ५ वटा तलको ढलान कार्य सकिएको छ । बुधबार मात्रै धरहारको १६औँ तला ढलान भएपछि अब ६ वटा तला थप्न बाँकी रहेको छ ।

प्राधिकरणका सम्पदाविज्ञ एवं धरहरा पुनर्निर्माणको काम हेर्दै आएका राजुमान मानन्धरले अहिलेसम्म धरहराको काम ४३ प्रतिशत सकिएको बताउँछन् । मानन्धरका अनुसार अहिले औषत साढे २ सय श्रमिकले धरहरा पुनर्निर्माणको काम गरिरहेका छन् ।

सरकारले ११ चैत २०७६ बाट लागू गरेको लकडाउन ७ साउनमा हटाएसँगै धरहरा निर्माणको कामलाई तीव्रता दिइएको थियो । दोस्रोपटक काठमाडौंमा निषेधाज्ञा लागू गरिए पनि धरहरा निर्माणको कामले भने निरन्तरता पाएको थियो ।

'अहिले कोरोनाको बीचमा पनि धरहरा निर्माणको काम रफ्तारको साथ गरिएको छ । हामी जतिसक्यो छिटो हाम्रो धरहरा ठड्याउने अभियानमा छौँ' पुनर्निर्माण प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवालीले भने ।

सकिने समयमा २ वर्षको म्याद माग

धरहरा पुनर्निर्माणको लागि निमार्ण कम्पनी जीआइइटीसी–रमन जेभीले पाएको म्याद बुधबार सकिएको छ । तर, यो समयमा धरहरा निर्माणको काम भने ४३ प्रतिशत मात्रै भएको छ । मानन्धरका अनुसार निर्माण कम्पनीले २ वर्षको समय माग गरेको छ ।

निर्माण कम्पनीले कोरोनाको कारण काम गर्न नसकेको, सरकारका तर्फबाट समयमा जग्गा 'क्लियर' नगराएको जस्ता कारण राख्दै २ वर्षको म्याद थप मागेको हो । तर, पुनर्निर्माण प्राधिरकणले अधिकतम् आगामी असारसम्म समय दिने तयारी गरेको छ ।

'हामी चालू आर्थिक वर्षभित्र नै धरहरा पुनर्निर्माणको कार्य सक्ने योजनामा छौँ, कोरोनाको समस्या कहिलेसम्म रहन्छ थाहा छैन । काममा केही अवोध पुगेको हो । त्यसकारण पनि केही समय भने थप गर्नुपर्ने छ' ज्ञवाललीले भने ।

धरहरा पुनर्निर्माणको काम अक्टोबर २०१८ बाट सुरु गरिएको थियो । पुनर्निर्माण प्राधिकरणको समय नै १ वर्षको लागि थप गरिएको छ ।

कस्तो बन्दैछ धरहरा

मानन्धरका अनुसार नयाँ बन्ने धरहराको आकृति झट्ट हेर्दा पुरानो धरहरासरह नै हुनेछ । बाहिरबाट गन्दा ११ तला नै गनिएता पनि नयाँ धरहरा २२ तले हुनेछ ।

झण्डै ४२ रोपनी क्षेत्रफलमा बन्दै गरेको नयाँ धरहरा पहिलाको धरहराभन्दा चौडा हुनेछ । मानन्धरका अनुसार उचाई ८० मिटर र चौडाइ १४.२ मिटर रहने छ । पुरानो धरहरा झण्डै साढे ४ रोपनी क्षेत्रफलमा थियो । धरहरामा दुई वटा लिफ्ट पनि हुनेछ ।

एउटा भर्‍याङ पनि रहने जनाइएको छ । लिफ्ट र भर्‍याङबाट धरहरा चढ्न सकिनेछ । नयाँ धरहरामा पार्किङ, बगैँचा, सङ्ग्रहालय, प्रदर्शनी हललगायत बनाइनेछ । धरहरा निर्माण कम्पनीले ३ अर्ब ८ करोड रुपैयाँमा जिम्मा लगाइएको हो ।

ऐतिहासिक धरहरा भीमसेन थापाले निर्माण गरेका थिए । पुरानो धरहराको ठुटोलाई नचलाइकन संरक्षण गरिएको छ ।

यसरी लियो गति

धरहरामा जनचासो बुझेर नै केपी शर्मा ओली पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा 'मेरो धरहरा म बनाउछ' भन्ने अभियान समेत सुरु गरेका थिए । ओलीले २०७२ सालमा नेपालीको लगानीबाटै धरहरा बनाउन मेरो धरहरा म बनाउँछु अभियान सुरु गरेका हुन् । यसका लागि छुट्टै बैङ्क खातासमेत सञ्चालनमा ल्याइएको थियो । जसमा प्रधानमन्त्री ओली र तत्कालीन मन्त्रीले एक महिनाको तलब योगदान गरेका थिए ।

यही अभियानअन्तर्गत नेपाल टेलिकमले धरहरा निर्माण गर्ने भने तापनि २०७४ असोजमा धरहराबाट टेलिकमले हात झिक्यो । त्यसपछि पुरातत्त्व विभाग, काठमाडौं महानगरपालिका, राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण कसले नेतृत्व लिने भन्ने निर्णय गर्न समय लाग्यो । अन्तिममा पुनर्निर्माण प्राधिकरणले निर्माणको जिम्मा लिएर ठेक्का प्रकिया अघि बढाएको थियो । सुरुवातमा २ वर्षको समय दिइए पनि तोकिएको समयमा भने निर्माण हुन सकेको छैन ।