तलबका लागि पत्रकार​​​​​​​को सत्याग्रह !

तलबका लागि पत्रकारको सत्याग्रह !

A+ A A-

‘सुविद गुरागाईं त्यत्तिकै सत्याग्रहमा बस्छ ? श्रमजीवी पत्रकारको अपमान गर्न मिल्छ ? मान्छेमा नैतिकता हुँदैन ? हामी काम नपाएको मान्छे हो ? अर्को ठाउँमा काम नपाइने हो र ?,' सत्याग्रहको अन्तिम दिन नागरिक दैनिकका पत्रकार गुरागाईं ऐक्यवद्धता जनाउन आएका पत्रकारसँग आक्रोश व्यक्त गर्दै थिए ।

समाचारको सम्पादन गर्नुपर्ने पत्रकार गुरागाईं आफ्नै कार्यालयअगाडि चिसो छिँडीमा सत्याग्रहका लागि आइपुगे । उनको रहर होइन, बाध्यताले सत्याग्रहमा पुर्‍यायो ।

‘सत्याग्रह नै गर्नुपर्ने स्थिति किन आयो त ?’

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९ ) का कारण सरकारले लकडाउन गर्‍यो । कार्यालयमै आएर काम गर्ने स्थिति भएन । कार्यालयका सबै पत्रकारले घरघरबाटै काम गर्ने भए । उनी पनि कोठाबाटै काममा खटिए ।

‘कोठाबाटै काम गर्ने भनियो तर कसैको कोठामा नेट नहुने । कसैको ल्यापटप नहुने, अनेकन समस्या भयो,’ कोरोना महामारीमा गरेको कामको अनुभव सुनाउँदै उनी भन्छन्, ‘सामग्री भएका साथीहरू मिलेर काममा खटियौँ । बिदा पनि नबसी काममा घोटिएका थियौँ ।’

साथमा छोराहरू थिए । लकडाउनपछि छोराहरू पनि इटहरीकाे घर गए । कोठामा एक्लै उनलाई गाह्रो भयो । उनको मन बेचैन भयो । कोठैबाट गर्ने भए घर गएर काम गर्दा के होला ? उनले घरमै गएर काम गर्ने सोच बनाए । उनले सम्पादकसँग कुरा राखे ।

उनी भन्छन्, ‘कोठाबाटै काम गर्ने हो भने घर गएर काम गर्दा भइहाल्छ नि भनेर सम्पादकसँग कुरा गरेँ । डेस्क प्रमुखसँग मिलाउन सम्पादकले भन्नुभयो । जाने दिन काम सकेर रातारात गएँ । भोलिपल्टको डेस्क सम्हाल्न हाजिर भएँ ।’

१ असारमा उनलाई कार्यालयबाट म्यासेज आयो, ‘हामीले घर पठाएको होइन । कार्यालयमा आउनुहोला ।’ लकडाउन छ । सरकारले नआउन भनेको छ । कसरी काठमाडौं आउने ? उनले चाल पाए, कार्यालयले दुःख दिन खोज्दै छ ।

उनले काठमाडौं आउने प्रयास पनि गरे । तर त्यहीबीचमा उनी बिरामी पनि परे । हातको थेरापि गर्नुपर्ने भयो । थेरापि पनि छोड्न नमिल्ने । यता अफिसबाट बारम्बार प्रेसर आइरहने ।

उनलाई फेरि अफिसबाट म्यासेज आयो, ‘बोलाउँदा आउनु भएन । सेवा आवश्यक नरहेको जानकारी गराइन्छ ।’

अफिसबाट आएको म्यासेज देख्दा उनी अचम्मित भए । उनले प्रश्न गरे, ‘मान्छेमा मानवीयता हुँदैन ?’ उनले काम छोडेका थिएनन् । घरबाटै काम गरिरहेका थिए । काम नगरेको भए पो प्रश्न गर्नुपर्ने ?

‘तलबमा ३० प्रतिशत घट्यो,’ फेरि अर्को म्यासेज आयो ।

‘हाेइन के गर्न खोजेको हो ? पत्रकारको इज्जत छैन ? श्रमजीवी पत्रकारलाई यस्तो गर्न पाइन्छ ?,’ पत्रकार गुरागाईं आक्रोशित भए । अति नै भएपछि उनी काठमाडौं आए । काठमाडौं आएपछि सबै मिल्छ । राम्रो हुन्छ । आफ्नो काम गर्नुपर्छ भनेर उनी आएका थिए । तर स्थिति ठीक विपरीत भयो ।

उनी कार्यालय गए ।

‘पीसीआर रिपोर्ट छ ?,’ उनलाई सोधियो ।

‘दुई/चार जना साथी मिलेर आएका हौँ । पीसीआर गरेको छैन,’ उनले जवाफ दिए ।

'त्यसो भए १४/१५ दिन कोठामै बस्नू,' उनलाई भनियाे ।

अफिसको उर्दी मानेर उनी कोठामै बसे । २०/२२ दिनपछि उनी कार्यालय गए ।

कार्यालयको एचआरबाट उनलाई प्रश्न आयो, ‘तपाईंको भनाइ के हो ?’

गुरागाईंले भने, 'पौने दुई वर्ष काम गरेको संस्थाबाट नै अपमानित भएपछि नबस्ने निर्णय गरेँ । अति नै भएपछि उनले भने, ‘मेरो भनाइ केही छैन । तलबमा ३० प्रतिशत घटाएको मान्दिनँ । २० असारसम्मको हिसाब गरेर दिनुस् ।’

उनको श्रमको मूल्य दिने छाँटकाँट कार्यालयले देखाएन । त्यसपछि उनले साथीभाइ पत्रकारको संघ/संस्थासँग परामर्श गरेर पाँचदिने सत्याग्रहमा बसेँ । सत्याग्रहमा बसेपछि उनलाई १ लाख ७२ हजार कार्यालयले दियो ।

‘१ लाख ७२ हजार रुपैयाँको चेक पाएँ । अरु हिसाब गर्न मन लागेन । जहाँ नैतिकता छैन । त्यहाँ के हिसाब गर्नु ? मैले पाए पनि अरु साथीले पाएका छैनन् । वर्षौंदेखि काम गरेको स्थायी पत्रकारले तलब पाएका छैनन् । बेतलबी बिदामा राखिएको छ । उनीहरूका लागि पाँच दिन नै सत्यागह्रमा बसेँ,’ उनले भने, ‘आजदेखि सत्याग्रह त सकियो । तर आन्दोलन रोकिएको छैन । केही दिन हेर्छु । माग पूरा नभए फेरि रिले अनशन सुरु गर्छु ।’

गुरागाँईसँगै अमृत भादगाउँले, उत्तम ओझा, सनक सापकोटा, दुक्पा छिरिङ मोक्तान, अरुण पौडेल, थिरलाल भुसाल, विजय गजमेर, श्याम राई, डिल्लीरमण ओली लगायत सत्याग्रहमा सहभागी भएका थिए ।

पत्रकार महासंघले नै आन्दोलनको जिम्मा लिएपछि उनले पाँचाैँ दिनमा सत्याग्रह अन्त्य गरेका छन् । ‘महासंघले नै आन्दोलनको जिम्मा लिएको छ,’ उनले भने, ‘चार/पाँच दिनमा वार्ता नभए महासंघले कडा आन्दोलन ल्याउने भएपछि सत्याग्रह रोकेको हुँ ।’

१० प्रतिशत पत्रकार बेरोजगार

यो समस्या नागरिक दैनिकको मात्र होइन, देशभरका धेरै सञ्चारगृहमा छ । कोरोनापछि धेरै पत्रकार बेरोजगार भएका छन् ।

सत्याग्रह आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका नेपाल पत्रकार महासंघका केन्द्रीय सदस्य जन्मदेव जैसीले पत्रकारको हकहितका लागि ‘सञ्चारगृहका पीडित पत्रकार र कर्मचारी संयुक्त संघर्ष समिति’ गठन गरिएको जानकारी दिए ।

‘अब सबै मिडिया हाउसका पीडित पत्रकार कर्मचारी मिलेर आन्दोलन गरिन्छ,’ उनले भने , ‘कोरोनाको महामारी र लकडाउनले १० प्रतिशत पत्रकार बेरोजगार भएकाे एक अध्ययन प्रतिवेदनले देखाएको छ । ९ प्रतिशतको तलब कटौती भएको र २० प्रतिशत पत्रकारले तलब पाउन सकेका छैनन् । एकतिहाइले चार महिनादेखि तलब पाउन सकेका छैनन् ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असोज ९, २०७७ २१:५७